Eurobiałorusini

Aliaksandr Klaskouski

Przełomy w polityce zagranicznej Białorusi

Białoruś z powodzeniem mogłaby już być członkiem Unii Europejskiej. Według ekspertów, na początku lat 90-tych kraj ten cieszył się warunkami początkowymi nie gorszymi niż Polska czy Czechy. Zwarty kraj ze stosunkowo dobrze rozwiniętym przemysłem (była "hala montażowa" ZSRR), zdolną i pracowitą ludnością, sięgającymi Europy korzeniami historycznymi i kulturalnymi, spełniał wszystkie warunki do szybkiej integracji ze społeczeństwem demokratycznego Starego Świata. Ponadto, wewnątrz kraju zapanowała względnie demokratyczna atmosfera republiki parlamentarnej -na czele Rady Najwyższej stanął liberalny Stanisław Szuszkiewicz. Co więcej, w stosunkowo krótkim czasie zostało przygotowane Porozumienie o Partnerstwie i Współpracy (PCA) między Białorusią i UE.

Jednak romantyczny okres młodej białoruskiej demokracji szybko dobiegł końca. W 1994 roku utworzony został urząd prezydenta, a w pierwszych wyborach triumfalne zwycięstwo odniósł były dyrektor sowchozu Aleksander Łukaszenka. Czynnikami, które także miały fatalny wpływ na proeuropejski trend młodej Białorusi było cofnięcie demokratycznych przemian w kraju i skierowanie się w polityce zagranicznej ku Moskwie. Tym samym nastąpił pierwszy negatywny przełom.

Siłą inercji Łukaszenka przyleciał jeszcze w 1995 roku do Brukseli, by podpisać PCA,  jednakże strategia wzmocnienia autorytaryzmu wkrótce ostro poróżniła go z Zachodem. Unia Europejska nie uznała wyników referendum z 1996 roku (które nadało prezydentowi właściwie dyktatorskie kompetencje oraz doprowadziło do rozwiązania Rady Najwyższej) – i zamroziła ratyfikację PCA. Białoruś zyskała reputację "ostatniej dyktatury Europy", a przedstawicielom jej władzy zakazano przekraczania granic UE.

Wykorzystując środki masowego przekazu Łukaszenka z powodzeniem był w stanie manipulować zbiorową świadomością, wmawiając społeczeństwu, że konfrontacji winni są zdradzieccy zachodni imperialiści, którym w niesmak jest niezależny kurs polityki Białorusi.

Pełen tekst analizy w formacie pdf w języku polskim i rosyjskim.

Aliaksand Kłaskouski – kierownik projektów analitycznych białoruskiej agencji informacyjnej BielaPAN (Mińsk). Dziennikarz i reporter o 30-letnim stażu pracy, związany m.in. z magazynem młodzieżowym „Parus”, a w czasach pierestrojki z gazetą „Znamia Junosti”, której nakład wówczas osiągał 800 tysięcy egzemplarzy; dziennikarz białoruskiej telewizji w latach 90-tych. W 2002-2004 redagował gazetę internetową www.naviny.by. Zajmuje się przede wszystkim analizą polityczną, a w ostatnich latach swoje materiały publikuje głównie w Internecie. Na stronie gazety „Nasza Niwa” prowadzi bloga i regularnie występuje jako komentator w programach białoruskiej sekcji Radia Svaboda, Radia Racyja, Polskiego Radia oraz kanału BELSAT. Jest ponadto ekspertem w dziedzinie mediów, członkiem Rady Białoruskiego Związku Dziennikarzy oraz prowadzi zajęcia z dziennikarstwa na Europejskim Uniwersytecie Humanistycznym (EHU, Wilno).