Kopenhaga jednośladem: Jak sprawić, by w mieście wygodnie jeździło się na rowerze

Zapewnienie ludziom możliwości bezpiecznego poruszania się pieszo, rowerem czy też komunikacją publiczną ma kluczowe znaczenie nie tylko dla stworzenia miasta, które jest zielone i zrównoważone, ale też takiego, w którym dobrze się żyje i które jest przyjazne dla mieszkańców i mieszkanek.

W ostatnich 60-70 latach, projektując miasta, skupiano się na samochodach, starając się, aby wjechać do miasta i przejechać przez nie mogło jak najwięcej aut. Obecnie pojazdy, które miały zapewnić swobodną mobilność, stoją w korkach, zajmując dużo przestrzeni miejskiej, zanieczyszczając powietrze, przyczyniając się do zmian klimatu i negatywnie odbijając się na ludzkim zdrowiu ze względu na hałas i przyczynianie się do braku aktywności fizycznej.

Miasta zaczynają zdawać sobie sprawę, że musimy zmienić paradygmat i skupić się na tym, by jak najwięcej ludzi mogło mieszkać w miastach i poruszać się po nich w zrównoważony sposób. Oznacza to konieczność ponownego zaprojektowania ulic i miast, w których priorytetem będą transport publiczny, jazda rowerem i poruszanie się pieszo.

Kopenhaga słynie z tego, że jest miastem rowerzystów i rowerzystek. Mieszkańcy i mieszkanki duńskiej stolicy nie jeżdżą jednak rowerami, ponieważ mają jakiś specjalny gen rowerowy czy też dbają o środowisko bardziej niż inni. Wybierają ten środek transportu, ponieważ jest on bezpieczny, szybki i łatwo się nim na co dzień poruszać po mieście. Jeżdżą rowerem, ponieważ Kopenhagę zaprojektowano i zbudowano z myślą o ruchu rowerowym.

Wynika to z tego, że Kopenhaga miała – i nadal ma – polityków i polityczki z wizją miasta, w którym dobrze się żyje, które jest przyjazne dla mieszkańców i mieszkanek, zrównoważone i neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla. W związku z tym inwestowano w infrastrukturę rowerową i prowadzono politykę przychylną dla jednośladów.

W latach siedemdziesiątych XX wieku mieszkańcy i mieszkanki Kopenhagi protestowali przed kopenhaskim ratuszem, domagając się, aby ruch rowerowy był traktowany priorytetowo. Miało to miejsce po tym, jak samochody coraz bardziej dominowały miasto w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Władze miejskie i zespoły planistyczne wsłuchały się w te głosy, a rower stał się ważnym elementem planowania ruchu w mieście.

W konsekwencji w kolejnych dekadach następował stały wzrost ruchu rowerowego. Kopenhaga postawiła sobie za cel, aby do 2025 roku osiągnął on poziom 50% wszystkich tras do miejsca pracy lub nauki. W 2018 roku było to już 49%. W tym samym roku 28% wszystkich tras do Kopenhagi, z Kopenhagi i po Kopenhadze pokonano rowerem (32% samochodem, 21% pieszo, a 19% komunikacją miejską). W śródmieściu ruch rowerowy przewyższył ruch samochodowy już w 2016 roku.

Miasto zaprojektowane z myślą o ruchu rowerowym opiera się na sieci zabezpieczonych ścieżek rowerowych. W Danii jednokierunkowe ścieżki rowerowe są oddzielone krawężnikiem zarówno od chodnika, jak i od drogi. Takie zabezpieczenie ścieżek rowerowych jest niezbędne w przypadku dużego ruchu pojazdów osiągających znaczne prędkości. W przeciwnym razie jest mniejsze prawdopodobieństwo, że rowerem będą podróżować kobiety i dzieci, co oznacza, że nigdy nie będzie on środkiem transportu dla każdego.

Każdy przejazd rowerem kończy się jego zaparkowaniem. Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie parkingów rowerowych w całym mieście. Stojaki mogą różnić się od siebie jakością w zależności od tego, na jak długo zostawia się jednoślady w danym miejscu. Im dłużej, tym więcej potrzeba zadaszenia i serwisowania.

Rowery i komunikacja miejska to idealne połączenie. Rowerem można dojechać zarówno na przystanek, jak i z przystanku komunikacji miejskiej, która zapewnia rowerzystom i rowerzystkom większy zasięg. Aby oba środki transportu dobrze współgrały, przesiadki między nimi muszą być łatwe i przyjemne.

Małe udogodnienia projektowe takie jak podnóżki na skrzyżowaniach, nachylone kosze na śmieci, urządzenia liczące przejeżdżające rowery i pompki rowerowe zaspokajają potrzeby rowerzystów i rowerzystek w przestrzeni miejskiej, dając im poczucie, że są oni mile widziani. Zapewnienie serii zielonych świateł na kolejnych skrzyżowaniach i inne rozwiązania w obszarze inteligentnego systemu transportowego (ITS) sprawiają, że jazda po mieście jest płynniejsza, szybsza i przyjemniejsza.

Pandemia COVID-19, która rozpoczęła się w 2020 roku, okazała się szansą dla ruchu rowerowego. Miasta i przedsiębiorstwa transportowe na całym świecie na nowo projektują ulice i systemy transportu publicznego, aby przystosować się do nowej sytuacji, w której musimy zachowywać dystans, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa.

Aby uniknąć „carmageddonu” i stworzyć alternatywę dla komunikacji publicznej, miasta na całym świecie poszerzają chodniki i zamykają ulice dla ruchu samochodowego, chcąc dać więcej przestrzeni pieszym i ludziom stojącym na zewnątrz w kolejkach. Na całym świecie wdrożono tymczasowe ścieżki rowerowe, aby ludzie mogli poruszać się na rowerach.

W zaledwie trzy tygodnie Berlin oddał 12 km nowych, zabezpieczonych ścieżek rowerowych. Wyznaczono je tak, jak wyznacza się pasy robót drogowych, co pozwoliło uniknąć zwykłych postępowań administracyjnych. Pierwszy odbiór był ogółem pozytywny. Czas pokaże natomiast, czy w przyszłości będzie można je przekształcić w stałe ścieżki rowerowe.

Źródła danych i infografik: Der Tagesspiegel, Ein Fünftel der Deutschen steigt öfter aufs Fahrrad, Jutta Maier, https://bit.ly/34DE7iI; Office for cycle superhighways, Cycle superhighways, https://bit.ly/3kFz6M6; Københavns Kommune, Cykelredgørelse 2020, https://bit.ly/3e5aWYI