W Polsce każda osoba produkuje statystycznie około 280 kg odpadów rocznie, średnia w Unii Europejskiej to 480 kg. Ze względu na zawrotne tempo przyrostu ludności na świecie istnieje pilna potrzeba, abyśmy stali się społeczeństwem, które konsumuje bardziej świadomie oraz wykorzystuje dostępne surowce wydajniej. Relacja z wykładu Bei Johnson, autorki bloga i książki „Zero Waste Home”, oraz debaty o tym, jak skutecznie wdrożyć zwyczaje w duchu zero waste oszczędzając środowisko i domowy budżet.
Katarzyna Ugryn
Prezentacja Bei Johnson, która otworzyła wydarzenie zorganizowane przez Little Greenfinity, przy wsparciu m.in. Fundacji im. Heinricha Bölla, to jej osobista historia szukania własnego pomysłu na ograniczenie produkcji odpadów i wymyślania własnoręcznie rozwijanych alternatyw dla przedmiotów codziennego użytku, by nie wytwarzać góry śmieci powstałych z ich opakowań. Czy sodą i octem da się zastąpić wszystkie kosmetyki i środki czystości? Czym zastąpić papier toaletowy? Czy życie w świecie takich naturalnych zastępników jest komfortowe? Gdzie znajduje się osobista granica w radykalnej zmianie stylu życia? Na te wszystkie pytania próbowała odpowiedzieć Bea, podkreślając pięć zasad, które konsekwentnie stosuje w swym życiu według następującej hierarchii:
- Refuse – rezygnacja z rzeczy, które nie są niezbędne, np. odmawianie przyjęcia darmowych gadżetów.
- Reduce – zmniejszenie ilości towarzyszących nam przedmiotów, np. cała garderoba Bei mieści się w jednej walizce. Jak podpowiada Bea: „Warto inwestować w przedmioty trwałe i takie, które będzie można odsprzedać, gdy już przestaną być nam potrzebne”.
- Reuse – powtórne wykorzystanie produktów powszechnie uznanych za jednorazowe, np. poprzez zakupy w secondhandach i sklepach, w których można kupować na wagę towary do własnych pojemników wielokrotnego użytku; materiałowe serwetki zamiast papierowych.
- Recycle – oddawanie opakowań ze szkła, aluminium, papieru, plastiku etc. do recyklingu oraz wybieranie towarów z odzysku, ekologicznych np. papier; rezygnacja z plastiku.
- Rot – kompostowanie odpadów biodegradowalnych.
Wprowadzenie tych zasad w życie i zakupy produktów ekologicznych przełożyły się na poprawę stanu zdrowia oraz realne oszczędności finansowe. Przeformułowało także ich hierarchię – dużo większą wagę członkowie rodziny przypisują doświadczeniom i przeżyciom niż gromadzeniu rzeczy. Zero waste uprościło codzienność i nadało sens prostym czynnościom. „Warto także pamiętać, że każdy zakup, każdy wybór produktu jest głosem za konkretnym rozwiązaniem: „Buying is voting”, co oczywiście w makro skali przekładać się może na cały system gospodarczy”, zaznaczyła Bea. Zdaniem ekspertki, w nowym świecie rozwijać się będzie ekonomia oparta na secondhandach i powstawać będą nowe sklepy, sprzedające np. towar wyłącznie na wagę, do własnych opakowań klientów.
Nagranie wykładu:
Prezentacja Bei stanowiła wstęp do debaty o sytuacji w Polsce. Goście podkreślali znaczenie edukacji w procesie zmiany myślenia o odpadach. Unijna koncepcja rozwijania gospodarki obiegu zamkniętego zakłada, że w 2025 roku recyklingowi poddawane będzie 60% śmieci, podczas gdy w Polsce obecnie osiągamy poziom zaledwie 9%. Dodatkowo rozwijane są spalarnie śmieci (technologia droga i nieekologiczna), a w samorządach brakuje zrozumienia dla nowoczesnej polityki odpadowej. Przedstawicielka firmy Auchan zarysowała dylemat z perspektywy przedsiębiorcy: klienci cenią sklepy tej marki właśnie za szeroką dostępność torebek foliowych; jednocześnie Auchan ma cały dział sprzedaży towarów na wagę i zachęca do przychodzenia z własnymi opakowaniami. W warszawskim hotelu Novotel Centrum (gdzie odbywało się wydarzenie) wprowadzono eksperymentalny proces redukcji odpadów spożywczych – z pobudek etycznych (30% żywności produkowanej na świecie jest marnotrawione), środowiskowych (ogromne ilości używanej wody i emitowanego CO2 przy produkcji mięsa czy chleba), jak i finansowych (25% zakupów lądowało w śmieciach) oraz wizerunkowych – rośnie świadomość społeczna i nacisk na firmy, by działały bardziej ekologicznie. Dr Marek Goleń ze Szkoły Głównej Handlowej dodał, że w tematyce odpadów biznes mówi podobnym głosem jak sektor pozarządowy, a właśnie oddolny nacisk wpłynąć może na globalną zmianę. Zwrócił uwagę, że odbiór odpadów jest drogi, szczególnie tych możliwych do kompostowania (bowiem konieczny jest częsty i regularny odbiór takich odpadów), zwłaszcza w zabudowie rozproszonej. Tymczasem kompostowanie odpadów na terenach wiejskich mogłoby przynieść korzyści ich mieszkańcom, i obniżyć ich wydatki.
Nagranie debaty:
Konferencja stanowiła także znaczącą okazję do wymiany wśród osób zaangażowanych w Polsce na rzecz zero waste, ekonomii społecznościowej, postwzrostu. Prezentacja Bei i debata była dla nich inspiracją i impulsem do działania. Jak zaznacza w swojej relacji blogerka Kornelia Orwat: „Mam wrażenie, że gdyby czasu było więcej, mielibyśmy, o czym dyskutować i rozmawiać aż do wieczora. Tak! Jest energia i jest kreatywny ferment w polskim środowisku pasjonatów. Wierzę mocno w siłę działań oddolnych i edukacyjnych. Niedługo będzie można te działania łatwiej (mam nadzieję) koordynować, gdyż klaruje się pomysł utworzenia organizacji zrzeszającej aktywistów zero waste w Polsce”.
Filmik podsumowujący:
Organizator:
Little Greenfinity
Patronat Honorowy:
Ambasada Francji z programem Eco-Miasto oraz Instytut Francuski w Polsce
Partnerzy:
Fundacja Alter Eko, Fundacja im. Heinricha Bölla, Zero Waste Polska, Make Resources Count, Portal Teraz Środowisko, Auchan, Credite Agricole, OgraniczamSie.pl, Hotel Novotel Centrum Warszawa