Kościół katolicki w Austrii i Niemczech rozwija konkretne działania na rzecz odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej, motywowane zarówno argumentami ekonomicznymi, jak i społecznymi, etycznymi i zdrowotnymi. Ekologia rozumiana jest tam jako moralna odpowiedzialność każdego człowieka. Jak wzbogacić w Polsce dialog różnych środowisk wokół wyzwań ekologicznych udziałem Kościoła? Czy możliwe jest budowanie szerokich, a zarazem skutecznych i trwałych platform porozumienia różnych grup społecznych – Kościoła, samorządów, społeczeństwa – w odpowiedzi na globalne wyzwania ekologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem kompleksowego podejścia do zrównoważonej polityki energetycznej?
Polska stoi przed trudnym wyzwaniem stopniowego zmniejszania roli paliw kopalnych w gospodarce. W regionach, w których przez dekady intensywnie rozwijał się przemysł ciężki i wydobycie węgla kamiennego (jak Śląsk) czy też takich, gdzie lokalna i regionalna ekonomia oparta jest na węglu brunatnym, zaczął się już – lub zacznie niedługo - proces modernizacji, który uwzględnić musi nie tylko ekologię, ale przede wszystkim uwarunkowania społeczne i ekonomiczne tych miejsc. Kierunki i sposoby tej modernizacji powinny być wypracowane w procesie angażującym wszystkie grupy społeczne – także te najbardziej wrażliwe na zachodzące zmiany - które muszą mieć zagwarantowaną możliwość wpływu na podejmowane decyzje. Trzeba spróbować wspólnie zastanowić się nad potencjałami i szansami wynikającymi z procesu takiej kompleksowej ekonomiczno-społecznej zmiany, ale też jasno uświadomić sobie możliwe zagrożenia. Dla mieszkańców tych miejsc praca w sektorze górniczym stanowi jeden z najważniejszych elementów kultury i tożsamości, powiązany także silnie z wartościami katolickimi i rolą Kościoła w codziennym życiu. Uwzględniając znaczenie Kościoła katolickiego w kształtowaniu debaty publicznej i postaw obywatelskich w Polsce warto zastanowić się, w jakim stopniu może stać się on aktywnym aktorem w dyskusji o modernizacji ekologicznej, który zarówno poprzez swą naukę, jak i praktyczne przykłady działania mógłby wpłynąć na wzrost świadomości w polskim społeczeństwie. Jak zatem Kościół może skutecznie włączyć się do debaty o wyzwaniach i szansach modernizacji ekologicznej, opartej o nauczanie Papieża i uwzględniającej potencjały społeczne takiego procesu? W jaki sposób chronić tożsamość, jednocześnie zaś działać na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców – zapewniając im godne warunki życia i pracy, czystą przyrodę i otoczenie, wpływając na poprawę ich zdrowia?
W poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania Fundacja im. Heinricha Bölla zorganizowała w październiku 2017 r. pod patronatem portalu Święto Stworzenia i w partnerstwie z EnergieAgentur.NRW podróż studyjną do Nadrenii Północnej-Westfalii pt „Wyzwania i szanse kompleksowej modernizacji ekonomiczno-społecznej i transformacji energetycznej (Energiewende) w Niemczech”. Nadrenia Północna-Westfalia to region, w którym od dziesiątek lat rozwijał się przemysł ciężki, a który teraz znajduje się w procesie modernizacji społeczno-gospodarczej, uwzględniającej kwestie środowiskowe. Dziennikarze polskich mediów katolickich, przedstawiciele Kościoła katolickiego, jego organizacji i instytucji z nim związanych, którzy stykają się w swych działaniach z tematami społecznymi, gospodarczymi i ekonomicznymi, bądź środowiskowymi, odwiedzili miejsca, które bezpośrednio przeżyły transformację i doświadczyły związanych z nią wyzwań, a także kształtują obecnie pozytywne przykłady modernizacji.
Rozmawiano o aspektach ekonomicznych, ale przede wszystkim o uwarunkowaniach społecznych, kulturze i tożsamości, miejscach pracy i bezrobociu, o zaangażowaniu różnych aktorów społecznych - także Kościoła katolickiego - zarówno w wielkich miastach, jak i na terenach wiejskich, i o możliwościach budowania dialogu ponad podziałami. O tym, jak proces strukturalnej zmiany wykorzystać jako szansę rozwoju. Ministerstwo Gospodarki, Innowacji, Cyfryzacji i Energii Nadrenii Północnej-Westfalii zaprezentowało strategię wdrażania Energiewende w tym regionie, dotychczasowe działania i plany, z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych i społecznych. Uczestnicy odwiedzili też „klimatyczną gminę przyszłości” Saerbeck – niewielką miejscowość rolniczo-przemysłową, której mieszkańcy postawili sobie za cel neutralność klimatyczną i niezależność energetyczną, osiąganą we współpracy wszystkich grup społecznych, w tym zaangażowaniu Kościoła. Gminny park bio-energetyczny służy nie tylko generowaniu energii przez wiatraki i biogazownię, ale także jest miejscem zdobywania praktycznej wiedzy o OZE przez dzieci, młodzież i dorosłych. Spotkanie z przedstawicielami Archidiecezji Kolonii dotyczące inicjatyw kościelnych na rzecz wspierania zrównoważonego rozwoju i pozyskiwania energii zaskoczyło kompleksowością realizowanych działań – Archidiecezja nie tylko angażuje swe parafie w proces monitorowania zużycia energii i rozwijania aktywności na rzecz efektywności energetycznej, ale też podejmuje bardzo konkretne kroki – np. zaopatrując swych pracowników w rowery, też elektryczne. Caritas wspiera osoby uboższe, zaopatrując je w konkretne urządzenia przyczyniające się do zmniejszania ilości zużywanej energii oraz edukując w obszarze zachowań wspierających efektywność energetyczną.
Niezapomnianym przeżyciem była wizyta w kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Garzweiler – przejazd po kopalni, ale także przez miejscowości, z których mieszkańcy musieli zostać wysiedleni, bo znajdowały się one na przyszłych terenach wydobycia. W Herten, które należało przed laty - z trzema kopalniami węgla kamiennego – do największych miast europejskich związanych z wydobyciem węgla, rozmawiano zarówno o możliwościach rozwoju nowych gałęzi przemysłu, innowacyjnych technologii energetycznych oraz przedsiębiorczości, ale przede wszystkim o wyzwaniach społecznych związanych z zamykaniem kopalń – próbach zapewnienia nowych miejsc pracy, przekwalifikowaniu osób zatrudnionych dotąd w kopalniach, ale także o zmianach w modelu rodziny i strukturze architektonicznej miasta. W Essen - pierwszym mieście przemysłu węglowego w historii, które otrzymało na 2017 r. tytuł Zielonej Stolicy Europy, przyznawany przez Komisję Europejską nie tylko ze względu na działania w obszarze ochrony środowiska, ale także na rzecz wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia mieszkańców – w centrum dyskusji znalazły się kwestie angażowania mieszkańców na rzecz „zazieleniania” miasta, zrównoważony transport i działania antysmogowe.
Organizacje i instytucje kościelne w Niemczech czy Austrii należą do grupy najważniejszych aktorów gospodarczo-społecznej modernizacji, u której podstaw leżą przemiany energetyczne, zarówno poprzez swe nauczanie, jak i praktyczną aktywność. Również w Polsce w ostatnich latach zainteresowanie w gremiach kościelnych odnawialnymi źródłami energii wzrasta. Dlatego warto podjąć dyskusję wykraczającą poza czysto ekonomiczne motywacje takich działań – i spróbować wzbogacić ją o wartości i etyczne uzasadnienie.
Galeria zdjęć z podróży studyjnej:
Audycja "Zbierz myśli" Moniki Florek-Mostowskiej w Radio Warszawa z uczestnikami wizyty studyjnej, Mateuszem Luftem i Jankiem Murawskim.
Te treści zewnętrzne wymagają Twojej zgody. Prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności.
Open external content on original site