Czwarta, ostatnia debata internetowa w ramach projektu „Ost/Wschód: polsko-niemieckie debaty o Wschodzie” dotyczyła wpływu Rosji i Chin, ich wzajemnej współpracy a nierzadko też konkurencji na terenie Europy Wschodniej oraz wynikających z nich relacji Unii Europejskiej z wschodnim sąsiedztwem.
W debacie wzięli udział Helena Legarda, analityczka ds bezpieczeństwa i polityki zagranicznej Chin z Mercator Institute for China Studies oraz Marcin Kaczmarski, badacz stosunków międzynarodowych, wykładowca Uniwersytetu w Glasgow. Rozmowa była moderowana przez Adama Balcera, dyrektora programowego Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka Jeziorańskiego.
Rozmówcy zastanawiali się jak do obecności Chin w regionie odnosi się Polska, a jak odnoszą się Niemcy. Wskazując na istnienie bliskich więzi i wzajemnych powiązań między Rosją i Chinami uczestnicy debaty rozważali, gdzie i w jakich obszarach wspomniane kraje współpracują, a w jakich ze sobą konkurują? Nie mniej istotna była próba znalezienia przez panelistów odpowiedzi na pytanie o to, jakie są (i mogą być) geopolityczne i gospodarcze konsekwencje tych stosunków dla regionu.
Helena Legarda zauważyła, że relacje między Rosją i Chinami nie są typowym sojuszem, są bardziej małżeństwem z rozsądku i wygody, o trwałości którego przesądza wspólnota interesów w zakresie bezpieczeństwa, gospodarki i polityki. Chiny cały czas zwiększają swoje zaangażowanie w krajach Europy Centralnej i Europy Wschodniej, w zakresie handlu, inwestycji, starają się również pielęgnować swoje relacje z europejskimi elitami politycznymi. To metoda Pekinu na zwiększenie swojej obecności i wpływu w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem krajów należących niegdyś do bloku wschodniego. Większość krajów regionu boi się jednak politycznego ryzyka, jakim może być obarczona ścisła współpraca z Chinami, tym bardziej, że nie stosują się one do standardów wyznaczanych przez UE.
Marcin Kaczmarski wyróżnił trzy cechy, którymi jego zdaniem odznaczają się stosunki rosyjsko-chińskie: stale rozwijająca się współpraca, wzrastająca asymetria między oboma partnerami (na korzyść silniejszych gospodarczo Chin) oraz utrzymywanie ograniczeń (i dokładanie nowych) w obustronnej wymianie, które utrudniają lub nawet uniemożliwiają zbudowanie silnego, stabilnego sojuszu. Z perspektywy Polski relacje Moskwy i Pekinu nie mają zbyt dużego znaczenia dla regionu. Powodu takiego stanu rzeczy Kaczmarski upatruje w prowadzeniu działalności równoległej Rosji i Chin w Europie, to znaczy braku koordynacji i wspólnych działań – zamiast współpracować istnieją obok siebie.
Debatę można obejrzeć w całości na kanale YouTube „New Eastern Europe”
Tekst powstał we współpracy ekspertów i ekspertek New Eastern Europe i Deutsch-Russischer Austausch e.V.
