Udział energii odnawialnej w globalnym miksie energetycznym szybko wzrasta. Na energię odnawialną przestawiają się zarówno państwa, jak i wielkie przedsiębiorstwa. Nie widać jeszcze jednak perspektywy całkowitego wycofania się z paliw kopalnych.
Struktura zaopatrzenia energetycznego błyskawicznie się zmienia. Proces ten ma charakter globalny, ale jest bardzo zróżnicowany regionalnie. Z jednej strony udział energii odnawialnych w miksie energetycznym ciągle rośnie, z drugiej zaś wciąż buduje się nowe elektrownie węglowe. W Europie właścicieli elektrowni węglowych czekają trudne czasy – w wielu krajach możliwości produkcyjne elektrowni konwencjonalnych są za duże, a teraz muszą one jeszcze stawić czoła konkurencji ze strony OZE.
W 2014 roku zużycie energii w Danii i Niemczech było rekordowe niskie. Krajom tym udało się przełamać korelację między rosnącą konsumpcją energii a wzrostem gospodarczym. Konieczne inwestycje w starzejące się elektrownie i ostrzejsze kryteria dotyczące utrzymania czystości powietrza zwiększają ponadto koszty ponoszone przez dostawców energii.
Koncerny górnicze szukają nowych obszarów działalności, nie zaprzestają jednak swojej dotychczasowej aktywności.
Rozwój energii odnawialnych wyraźnie przekroczył większość prognoz. Już w 2010 roku udział energii odnawialnych w miksie energetycznym osiągnął poziom, który wiele scenariuszy opracowanych na początku XXI wieku zakładało dopiero na 2020 rok. Energie odnawialne przestają być niszą. Już 79% nowo instalowanej mocy przypada na urządzenia wiatrowe i solarne. W Niemczech coraz więcej gmin planuje całkowite przestawienie się na źródła odnawialne. Obecnie ok. 20 mln ludzi żyje w regionach w 100% zaopatrywanych w energię odnawialną. Siłą napędzającą transformację energetyczną na drodze do zdecentralizowanego i ekologicznego rozwiązania problemu zaopatrzenia energetycznego stanowią spółdzielnie, w które angażują się obywatele i obywatelki. Obecnie na źródła odnawialne przypada w Niemczech już 25,8% produkcji energii brutto.
W ten sposób słońce, wiatr, biomasa i inne po raz pierwszy w historii prześcignęły węgiel brunatny w kategorii nośnika energii o największym udziale w niemieckim miksie energetycznym. 11 maja 2014 roku odnawialne źródła energii pokryły 80% niemieckiego zapotrzebowania na energię. Jeszcze niedawno było to całkowicie nie do pomyślenia, nawet w słoneczne i wietrzne dni.
W 2014 r. po raz pierwszy w historii wyprodukowano więcej prądu ze źródeł odnawialnych niż z węgla brunatnego.
Ta nowa rzeczywistość wymaga dostosowania sieci energetycznych, ponieważ prąd produkuje się dzisiaj w innych miejscach niż w przeszłości. Aby zrównoważyć wahania w dostawach energii wiatrowej i słonecznej, potrzeba większej elastyczności ze strony konwencjonalnych elektrowni i konsumentów, a w przyszłości również większych możliwości w zakresie magazynowania energii.
Energie odnawialne rozwijają się nie tylko w Europie, ale na całym świecie. Połowa pochodzi ze „starych” źródeł odnawialnych takich jak elektrownie wodne czy spalanie drewna. Tempa nabiera jednak rozwój nowych źródeł odnawialnych: fotowoltaiki, energii wiatrowej i geotermicznej, a także energii fal i biogazu. W międzynarodowych rankingach na czołowych miejscach regularnie plasują się duże kraje takie jak Niemcy, Chiny i USA. Relatywnie do wielkości swoich gospodarek jeszcze więcej w energie odnawialne inwestują jednak Urugwaj, Mauritius i Kostaryka. Fakt, że wielkie energochłonne przedsiębiorstwa z branży IT, takie jak Facebook czy Google, przestawiają się na energie odnawialne, może być sygnałem również dla spółek spoza branży. Greenpeace chwali Apple za to, że już w całości pokrywa własne zapotrzebowane na prąd ze źródeł odnawialnych.
Nadzieją napawa rozwój energii wiatrowej i słonecznej. Masowa produkcja, rozwój technologii i większe rynki zbytu powodują, że koszty produkcji błyskawicznie spadają, w niektórych przypadkach nawet o połowę w ciągu 4 lat. Coraz częściej realizuje się już projekty bez państwowych subwencji, ponieważ źródła odnawialne opłacają się bardziej niż paliwa kopalne.
Dla energii wiatrowej 2014 rok był rokiem rekordowym. Na całym świecie zainstalowano nowe wiatraki o łącznej mocy 51 GW, czyli o 44% więcej niż jeszcze rok wcześniej. Rozwój ten napędzają przede wszystkim Chiny, gdzie podłączono do sieci prawie połowę nowych urządzeń o łącznej mocy 23 GW. Wyraźny wzrost na poziomie 12 GW odnotowano również w Europie, gdzie liderami są Niemcy i Wielka Brytania. Po słabych wynikach w roku ubiegłym znów przyśpieszyły także USA (4,8 GW).
Wyraźnie wzrósł również rynek fotowoltaiki. W 2014 roku na całym świecie zainstalowano nowe zestawy o łącznej mocy przekraczającej 40 GW. Około jednej czwartej całego rynku stanowią Chiny. W USA zwiększono produkcję o 6 GW – energia słoneczna może już pokryć zapotrzebowanie 4 mln amerykańskich gospodarstw domowych. Wyraźny trend wzrostowy widać również w Japonii (o 9 GW), Europie (o 7 GW), Ameryce Łacińskiej i RPA.
W większości krajów uprzemysłowionych wielu właścicielom domów bardziej opłaca się produkować prąd przy wykorzystaniu ogniw słonecznych zainstalowanych na własnym dachu, niż kupować energię z sieci. W krajach rozwijających się niezależna od sieci energia słoneczna ma decydujące znaczenie dla obszarów wiejskich, których jeszcze nie podłączono do sieci centralnej. Technologia ta daje ogromną szansę, aby po raz pierwszy umożliwić mieszkającym tam ludziom korzystanie z elektryczności i w ten sposób poprawić ich jakość życia, co nie udałoby się jeszcze przez długi czas, gdyby zdać się na zaopatrzenie przez wielkie sieci centralne.
Jednak również energie odnawialne nie są wolne od problemów ekologicznych i społecznych. Budowa wielkich zapór i zakładanie dużych plantacji w celu pozyskiwania biomasy prowadzą w wielu regionach do łamania praw człowieka i wypędzania lokalnej ludności. Wielkopowierzchniowe uprawy biomasy obciążają również środowisko. Bilans klimatyczny znacznie pogarszają monokultury i chemikalia. W globalnej transformacji energetycznej nie chodzi więc jedynie o przejście od kopalnych do odnawialnych nośników energii, ale też o stworzenie zdecentralizowanego, ekologicznego i demokratycznego systemu zaopatrzenia energetycznego.
