Wszelkie badania prowadzone w obszarze przemocy - statystyki policji i procedury Niebieskiej Karty, dane gromadzone przez Niebieską Linię, badania OBOP z 2010, 2008 oraz badanie CBOS z 2005 - wskazują, że główną grupą doświadczającą przemocy są kobiety i dziewczęta. Doznają jej w rodzinie, miejscu pracy, na uczelniach, w miejscach publicznych, a także, co może zaskakuje, ze strony funkcjonariuszy i pracowników innych instytucji, do których się zwracają o pomoc. To oznacza konieczność podjęcia pilnych działań z zakresu prewencji, wzmacniania kobiet i doskonalenia państwowej służby cywilnej.
Natalia Skoczylas
Od marca 2016 roku Fundacja Feminoteka we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie prowadzi projekt „Winny jest sprawca. Stereotypy płciowe jako źródło przemocy.” Jego celem jest zwiększenie świadomości o społecznych reperkusjach powielania uprzedzeń wobec kobiet oraz o źródłach tego wielowymiarowego problemu.
Przemoc dotyka kobiety w różnym wieku, zarówno dziewczynki jak i osoby starsze. Z analiz prof. Gruszczyńskiej wynika, że przemocy seksualnej i fizycznej doświadcza w Polsce od 700 tys. do miliona kobiet rocznie, a 150 z nich zostaje zamordowanych w wyniku przemocy domowej. Mimo ogromnej skali tego zjawiska kobiety nadal nie uzyskują wystarczającego wsparcia, a sprawcy nie spotykają się ze zdecydowaną reakcją wymiaru sprawiedliwości, 80% z nich otrzymuje według danych z Ministerstwa Sprawiedliwości wyroki w zawieszeniu.
Nie bez przyczyny działania projektu kierowane są specjalnie do Ośrodków Pomocy Społecznej (OPS) – to do nich najczęściej zgłaszają się kobiety doświadczające nękania przez partnera. W tych instytucjach pracują zespoły interdyscyplinarne oraz grupy robocze, czyli ciała odpowiedzialne w gminach za przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. W procesie rekrutacji zostało wyłonionych pięć OPS-ów w miejscowościach do 20 tysięcy mieszkańców i mieszkanek - Olecko, Złotniki Kujawskie, Białe Błota, Miękinia oraz Ruciane Nida. Warsztaty antydyskryminacyjne na temat szkodliwości stereotypów płciowych i ich wpływu na przemoc wobec kobiet przeprowadziła Joanna Piotrowska, prezeska Feminoteki oraz doświadczona trenerka antyprzemocowa, równościowa i antydyskryminacyjna. Joanna jest także pedagożką oraz trenerką samoobrony, asertywności dla kobiet i dziewcząt WenDo oraz posiada wieloletnie doświadczenie praktyczne w obszarze przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
W każdej z powyższych miejscowości w warsztacie udział wzięła grupa około 20 pracowniczek i pracowników OPS oraz osób, które uczestniczą w procedurze Niebieskiej Karty, jak miejscowi policjanci oraz nauczyciele/lki. Zdecydowaną większość stanowiły kobiety, co wynika z feminizacji obszarów przeciwdziałania przemocy i opieki społecznej. Warsztaty unaoczniły, jak bardzo antykobiece przesądy są zakorzenione wśród obu płci. Służyły też zrozumieniu relacji między stereotypami a edukacją, kulturą i tradycją oraz konsekwencji stereotypowego podejścia do ról płciowych przede wszystkim w kontekście przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Dzięki interaktywnym formatom uczono się, jak nie przerzucać winy i odpowiedzialności na ofiary. Praca odbywała się w formie burzy mózgów, odgrywania scenek, dyskusji moderowanej, ale szczególnie wartościowe okazały się ćwiczenia w małych grupkach, które sprzyjały wytworzeniu kreatywnego, nowego spojrzenia.
Główny przekaz spotkań koncentrował się na metodach skutecznej pomocy kobietom doświadczającym przemocy. Warsztaty spotkały się z ogromnym zaciekawieniem, temat uznano za niezwykle praktyczny i przydatnymi w pracy, a pytaniom i dzieleniu się doświadczeniami nie było końca. Projekt daje nadzieję, że świadomość konstruktów kulturowo-społecznych przełoży się na poprawę pomocowych działań dla doświadczających przemocy oraz zmniejszy skalę wtórnej wiktymizacji.
