Projekt zmiany ustawy o planowaniu rodziny - opinia prawna prof. Płatek

Polska debata publiczna od wielu miesięcy koncentruje się wokół kwestii praw reprodukcyjnych w związku z inicjatywą obywatelską Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Stop Aborcji”. Projekt ma na celu wprowadzenie całkowitego zakazu przerywania ciąży i, zdaniem wielu środowisk eksperckich, ogranicza konstytucyjne prawo do samodzielnego, odpowiedzialnego, integralnego decydowania o swojej płodności, ciele, zdrowiu fizycznym i dobrostanie psychicznym i społecznym.

Prof. dr hab. Monika Płatek przygotowowała na zlecenie Instytutu Spraw Publicznych opinię prawną  na temat projektu Ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży  (Dz. U. nr 17 z 1993 r., poz. 78 ze zm.) oraz  ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U.  nr 88, poz. 553 ze zm.).

Publikacja powstała we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w ramach projektu „Równość płci w polskiej polityce publicznej”, który bada, jak równość płci, dyskryminacja ze względu na płeć i działania antydyskryminacyjne funkcjonują we współczesnej polskiej polityce.

Wnioski ekspertyzy prawnej:



1. Aborcja powinna być legalna, bezpieczna i rzadka.



2. Tak samo jak nikt nie ma obowiązku poddania się aborcji (ciężarna może zdecydować, że wybiera utratę zdrowia lub śmierć), tak samo nie można ciężarnej na  śmierć i utratę zdrowia skazywać, odmawiając  jej terminacji ciąży. Nie można za ciężarną decydować ani o jej płodności, ani o jej życiu.



3. Projekt ustawy nacechowany jest ideologicznie wizją religijną, prezentowaną współcześnie przez Kościół katolicki w Polsce.



4. Zgłoszony, pod pretekstem ochrony życia, projekt ustawy  godzi w godność człowieka, zdrowie kobiet i płodów w okresie prenatalnym, a także w ich życie. 



5. Ochrona życia realizuje się poprzez wypełnienie zobowiązania władzy do zapewnienia ludziom prawa do podejmowania odpowiedzialnych decyzji w kwestii prokreacji. Wymaga to od władzy wywiązania się ze spoczywającego na  niej obowiązku przestrzegania praw reprodukcyjnych kobiet i mężczyzn, a więc zapewnienia dostępu do wiedzy, bezpłatnych badań, w tym badań prenatalnych, środków antykoncepcyjnych, w tym antykoncepcji awaryjnej.



6. Ochrona życia i zdrowia wymaga polityki społecznej gwarantującej przestrzeganie autonomii seksualnej kobiet i mężczyzn, chroniącej kobiety i mężczyzn przed gwałtami i innymi formami przemocy seksualnej. Koniecznym jest zapewnienie równej partycypacji w życiu społecznym osobom urodzonym z wadami genetycznymi.



7. Kto kontroluje płodność człowieka, kontroluje jego życie. Z przyrodzonej człowiekowi godności płynie wymóg respektowania przez władzę decyzji ludzi, co do ich płodności i prokreacji. Wynika z niej również dopuszczalność terminacji ciąży, gdy  ciężarna uzna, iż nie jest w stanie jej kontynuować.

 

8. Traktowanie praw reprodukcyjnych w kontekście problemów demograficznych jest niedopuszczalną instrumentalizacją człowieka.



9. Prawo karne stanowi ultima ratio. Oznacza to, że po przepisy i sankcje kryminalne sięga się dla rozwiązania społecznej kwestii tylko wówczas, gdy żadne inne dziedziny prawa nie nadają się do zastosowania. Tymczasem projekt Ordo iuris et consortium idzie w kierunku uznanym za niedopuszczalny w ramach zasad dobrej legislacji.  Zastępuje obowiązek badań prenatalnych prawdopodobieństwem sankcji karnej za ich przeprowadzenie.  Jest to sprzeczne z zasadami dobrej legislacji. Projekt ten odbiera prawa, do których przestrzegania władza jest zobowiązana i stwarza zagrożenie kryminalizacji procesów biologicznych nierozerwalnie związanych z ciążą (średnio co czwarta ciąża kończy się samoistnym poronieniem; w jeszcze większym stopniu dotyczy to komórek na etapie rozwoju cytoblasty i zarodka).



10. Projekt zakazuje wszelkiej aborcji. Wyklucza terminację ciąży, do której doszło w wyniku gwałtu, zagrażającej życiu ciężarnej kobiety oraz w przypadku ciężko chorego, zdeformowanego płodu. Projekt konsekwentnie kryminalizuje poronienie, czyniąc przedmiotem dochodzenia prokuratorskiego naturę poronienia.



11. Projekt tworzy sztuczną definicję chwili poczęcia człowieka, zakładając, iż człowiek zaczyna się w momencie połączenia w jajowodzie komórki męskiej i żeńskiej. Poczęcie nie jest chwilą, jest procesem. Procesem biologicznym, który zanim blastocysta zagnieździ się w macicy trwa od 3 do 10 dni. Także i wówczas proces ten nie jest zakończony.



12. Projekt przewiduje odpowiedzialność karną kobiety ciężarnej za poronienie, jeśli prokurator i sąd dojdą do wniosku, że poronienie nie było samoistne. Tej samej odpowiedzialności podlega każdy, kogo można podejrzewać i obciążyć odpowiedzialnością za poronienie - ciężarna po poronieniu i osoby, które można uznać za współwinne lub pomocnicy, a także lekarze.



13. Projekt lekceważy zobowiązanie do zagwarantowania ludziom wiedzy z zakresu biologii rozrodu wolnej od indoktrynacji.  



Projekt ustawy Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej „Stop Aborcji” do pobrania tutaj.

Projekt Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej "Ratujmy kobiety" - ustawa o prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie

Zawarte w tekście poglądy i konkluzje wyraąają opinie autorki i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Fundacji im. Heinricha Bölla.