21 grudnia br. Heinricha Böll ukończyłby 100 lat. Rok Jubileuszowy #100lat Boell stanowi doskonałą okazję do refleksji nad jego twórczością. W Katowicach zwrócono uwagę na publicystykę Heinricha Bölla i wydane ostatnio pamiętniki oraz jego polityczno-społeczną aktywność. W czasie konferencji zaprezentowano także nową na rynku księgarskim książkę „Heinrich Böll o Polsce i Polakach. Wybór pism.”
Z inicjatywy Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego, Köln-Kattowitz Verein oraz Biblioteki Śląskiej, przy współpracy Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie, w dniach 19-20 października w Katowicach w ramach Roku Jubileuszowego #100latBoell odbyła się konferencja naukowa pt. Poetus literarus. Heinrich Böll zum 100. Geburtstag. Organizatorzy postawili sobie za cel przypomnienie nie tylko klasycznych utworów prozatorskich pisarza, ale także zwrócenie uwagi na jego twórczość publicystyczną oraz wydane niedawno pamiętniki czy listy.
Honorowym gościem konferencji był syn pisarza , René Böll, pielęgnujący pamięć o ojcu i propagujący jego spuściznę. Zaprezentował publiczności wydane właśnie pamiętniki ojca z czasów II wojny światowej pt. Man möchte manchmal wimmern wie ein Kind. Die Kriegstagebücher 1943 bis 1945 oraz wystawę „Heinrich Böll. Życie i twórczość”, która na 40 plakatach ukazuje życiorys oraz zaangażowanie społeczne i polityczne pisarza.
Honorowy patronat nad konferencją objęli prezydenci partnerskich miast: Katowic i Kolonii, a także konsul generalna Republiki Federalnej Niemiec Elisabeth Wolbers. Przedsięwzięcie wpisuje się także w program współpracy kulturalnej pomiędzy Katowicami a Kolonią.
Wykład otwierający na temat estetyki humanizmu Heinricha Bölla wygłosił prof. Leszek Żyliński, specjalizujący się w historii niemieckiej literatury, kultury i idei 19-21 wieku.
Heinrich Böll dzięki swojemu stanowczemu zaangażowaniu społecznemu i politycznemu wzbogacił i ukształtował kulturę polityczną Niemiec. Jego działalność na rzecz prześladowanych, walczących o prawa człowieka i więźniów politycznych wpływała także na postawy innych twórców. Jako jeden z nielicznych podkreślał, że prawdziwa partycypacja w podejmowaniu decyzji politycznych wymaga obywatelskiego zaangażowania w politykę.
Wykłady polskich i niemieckich literaturoznawców i literaturoznawczyń oraz badaczy i badaczek kultury dotyczyły twórczości H. Bölla w różnych aspektach. Z jednej strony analizowano ją pod kątem najnowszych teorii kulturoznawczych, badając strategie narracyjne pisarza z perspektywy współczesnej narratologii. Z drugiej strony znaczna część konferencji poświęcono recepcji zaangażowanej społecznie twórczości Bölla i jego aktualności ( słynne „Należy się wtrącać” jako zaangażowanie polityczne twórców, tematyka „Ojczyzna-wypędzenie”, czy społeczeństwo konsumpcyjne i media w dobie fake news).
W czasie konferencji zaprezentowano także nową na rynku księgarskim książkę „Heinrich Böll o Polsce i Polakach. Wybór pism.”, w której Bruno Arich-Gerz, krajanin Bölla z Kolonii, i warszawski germanista Paweł Piszczatowski przedstawiają szeroki wybór tekstów Noblisty dotyczących jego relacji z Polską: począwszy od listów wojennych z Bydgoszczy, gdzie przyszły pisarz odbywał szkolenie wojskowe, poprzez reminiscencje z podróży do Polski w 1956 roku, świadectwa zaangażowania pisarza na rzecz polskiej opozycji w latach 70. i 80. aż po osadzoną w polskich sceneriach prozę. Pisma Bölla – przełożone na polski przez Katarzynę Leszczyńską (Nagroda Karla Dedeciusa za rok 2015) i Pawła Piszczatowskiego – stanowią dokument jego głębokiego szacunku dla Polaków i podziwu dla ich determinacji w walce o wolność oraz niezłomności w chwilach brutalnych represji. Böll obstaje zarazem przy – także i dziś nader aktualnym – stanowisku, że „największym patriotą jest ten, kto ma odwagę mówić swojemu narodowi o niewygodnych dla niego faktach“. Wprowadzeniem do pism Bölla jest obszerny wywiad z Adamem Michnikiem na temat jego osobistych relacji z Noblistą i jego dziełem.
Heinrich Böll, Wybór Pism. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi. ISBN: 978-83-948478-5-2. 39 PLN
Galeria zdjęć z konferencji:
