Czy opozycja białoruska potrzebuje zmiany pokoleniowej?

Dzianis Mieljancow

W 2008 roku autor przeprowadził niewielkie badanie mające na celu określenie struktury wiekowej kierownictwa trzech największych białoruskich partii politycznych – Partii Białoruski Front Narodowy (BNF), Zjednoczonej Partii Obywatelskiej (AGP) i Partii Komunistów Białorusi (PKB) (aktualna nazwa partii „Sprawiedliwy Świat”). Odrębnie przeanalizowano przedział wiekowy kierownictwa partii, tj. przewodniczącego, jego zastępców i przewodniczących obwodowych organizacji partyjnych, a także wiek członków organu kierowniczego partii (Sejm BNF, Rada Polityczna AGP i Komitet Centralny PKB). Wyboru konkretnych partii dokonano zarówno ze względu na masowość organizacji i jej wpływ w obozie demokratycznym, jak i ze względu na równomierność reprezentacji sceny politycznej – od prawa do lewa.

Z badań wynika, że średni wiek elity partyjnej jest dość zaawansowany i wzrasta w miarę przemieszczania się od prawej strony sceny politycznej do lewej (do tego schematu bardzo pasuje też Białoruska Partia Socjaldemokratyczna [Zgromadzenie], w której średni wiek kierownictwa wynosi 53,3 roku). Fakt ten może świadczyć zarówno o braku popularności idei lewicowych wśród młodzieży, jak i o większej demokracji wewnątrzpartyjnej partii centroprawicowych dopuszczających do składu swoich organów kierowniczych młodszych polityków w porównaniu z partiami lewego skrzydła.

W kierownictwach wszystkich rozpatrywanych partii grupa wiekowa 35-45 lat stanowi tylko nieznaczną warstwę. Fakt ten świadczy o braku ciągłości w tradycji partyjnej z powodu „wypłukiwania” wyjątkowo ważnej kategorii wiekowej składającej się z najbardziej samodzielnych, profesjonalnych i zorientowanych na osiągnięcie celu ludzi znajdujących się u szczytu swoich możliwości twórczych. Partyjna młodzież po przejściu „kursu” socjalizacji wewnątrz partii i osiągnięciu określonych pozycji rezygnuje z działalności politycznej, aby realizować się w innych sferach życia.

Przyczyny tego zjawiska mogą być bardzo różne: brak widocznych perspektyw dojścia do władzy w kraju, a w związku z tym postrzeganie aktywności politycznej jako działalności bezużytecznej; brak możliwości samorealizacji w partii z różnych powodów (konserwatyzm kierownictwa, brak akceptacji taktyki i metod działalności itd.); zmiana priorytetów życiowych; obawa przed represjami; brak efektywnej polityki młodzieżowej na wcześniejszym etapie rozwoju partii, co z kolei doprowadziło do zmniejszenia liczby członków partii w średnim wieku. Taka sytuacja jest widoczna praktycznie we wszystkich partiach politycznych Białorusi.

Pełen tekst analizy w formacie pdf w języku polskim,  angielskim i rosyjskim.

Dzianis Mieljancow jest starszym analitykiem w Białoruskim Instytucie Badań Strategicznych (BISS, Wilno). Jest magistrem politologii, obecnie przygotowuje pracę doktorską na temat relacji Białorusi zNATO. Do 2009 wykładał na Europejskim Uniwersytecie Humanistycznym (EHU) w Wilnie, jednak po konflikcie z kierownictwem stracił możliwość nauczania na tej uczelni. Jest współzałożycielem Instytutu Badań Politycznych „Palitycznaja Sfera”.