Zielony aktywizm

Dr Anna Kronenberg

1. Geopoetyka

Dobrym przykładem realizacji programu geopoetyki są działania Scottish Centre for Geopoetics, które założył na wyspie Luing Norman Bissell, dawny student i przyjaciel Kennetha White’a, poeta, krytyk literacki i historyk. Centrum zajmuje się promowaniem geopoetyki i dorobku Kennetha White’a, wydawaniem magazynu w wersji elektronicznej, organizowaniem wystaw, konferencji oraz warsztatów. Członkami i członkiniami Centrum są poeci, poetki, pisarze, krytycy literaccy, historycy literatury, a także artyści zajmujący się rzeźbą, malarstwem, muzycy, reżyserzy, podróżnicy oraz naukowcy: ekolodzy, biolodzy, botanicy, zoolodzy (szczególnie ornitolodzy), geolodzy. Zadaniem Centrum jest także ochrona bioróżnorodności wyspy Luing, edukacja ekologiczna mieszkańców oraz ich integracja.

Dobrym przykładem takich zróżnicowanych działań: literackich, artystycznych, edukacyjnych i społecznych Szkockiego Centrum Geopoetyki są 4-dniowe warsztaty geopoetyckie, które odbyły się w 2007 roku na wyspie. Zgromadziły one 25 członków i członkiń Centrum oraz mieszkańców, w tym przedstawicieli organizacji działających na wyspie: Luing Community Trust, Luing History Group, Luing Social Committee. Zgromadzone osoby uczestniczyły w warsztatach ornitologicznych, botanicznych, geologicznych (spacery po wyspie z przewodnikami, by zapoznać się z jej fauną, florą, geologią), poetyckich oraz z zakresu historii lokalnej i dziedzictwa kulturowego Luing, w koncertach tradycyjnej muzyki i śpiewaniu pieśni związanych z regionem oraz w degustacji regionalnych potraw. Ważnym punktem spotkania były warsztaty z mieszkańcami, podczas których zastanawiano się wspólnie nad możliwościami rozwoju wyspy. Zdecydowano na nich, że Luing Isle powinna rozwijać się w sposób zrównoważony, uwzględniając ochronę bioróżnorodności regionu i dziedzictwa historycznego i kulturowego. Dlatego postanowiono podjąć starania, by na wyspie powstało muzeum historii naturalnej, lokalnej i archeologii, które byłoby także centrum edukacji ekologicznej i geopoetyckiej — Atlantic Island Centre.

Kolejnym rezultatem warsztatów było Białe Pudełko nazwane „Open na Island” — gromadzące powstałe w trakcie warsztatów wiersze, poematy, zdjęcia itp. Zawiera ono ponad 20 elementów: tomików wierszy z fotografiami oraz przygotowane przez uczestników broszury na temat bioróżnorodności wyspy, dzikich gatunków zwierząt, zwłaszcza ptaków oraz kwiatów, drzew, krzewów, mchów i innych roślin, historii lokalnej, dziedzictwa wyspy — opisy te często wzbogacone zostały różnymi formami lirycznymi: haiku, poematami, monologami lirycznymi oraz fotografiami, szkicami, rysunkami. Celem pracy wszystkich osób zgromadzonych na warsztatach było gruntowne i wieloaspektowe poznanie miejsca, w którym żyją, a w rezultacie zaangażowanie emocjonalne, nawiązanie z nim więzi i tzw. twórcza odpowiedź na dzikie życie wyspy Luing (creative response to natural life on Luing). Taka geopoetycka praktyka zaowocowała integracją mieszkańców i wspólną pracą na rzecz ochrony bioróżnorodności Luing.

Inicjatywy, które zapoczątkowały warsztaty Szkockiego Centrum Geopoetyki w roku 2007 są kontynuowane do dziś. W wielu miejscach na wyspie oraz w porcie Oban, z którego wypływa prom na wyspę, stanęły tablice informujące o dziedzictwie historycznym, kulturalnym i przyrodniczym regionu, często wzbogacane wierszami, a w sierpniu 2014 roku zostanie otwarte Atlantic Island Centre, w którym jedna z sal poświęcona będzie geopoetyce, czyli zielonemu czytaniu, pisaniu i działaniu.

2. Ekofeminizm
Ekofeministki podkreślają, że „uratowanie planety” nie jest możliwe bez uzyskania przez wszystkie kobiety na Ziemi pełni praw obywatelskich, bez względu na ich rasę, religię, narodowość oraz tradycję, politykę i prawa krajów, w których żyją. Przykłady działań ekofeministycznych:
Wspólnota WeMoon: rodzaj ekologicznej wioski, prowadzonej od 30 lat przez kobiety. Zajmują się uprawami organicznymi i sztuką: rzeźbą, malarstwem, poezją. Wydają kalendarze „Rytmy Gai i Luny dla kobiet”, w których promują akcje na rzecz pokoju, zrównoważonego rozwoju, praw kobiet, kobiecej duchowości oraz włączają do kalendarzy dziedzictwo rdzennych kultur i tradycji, ich wierzenia i święta. Od 2013 roku wydawana jest polska wersja kalendarza WeMoon – „Spirala”.
Grupa Matek z Ituzaingó w Argentynie pod przywództwem Sofii Gatici walczy z koncernem Monsanto, produkującym genetycznie zmodyfikowaną żywność i używającym toksycznych oprysków, które powodują choroby i śmierć mieszkańców okolicznych wiosek.
Ruch „7nextGenerations” – założony przez 13 liderek rdzennych wspólnot (Krąg Babć) walczy o zachowanie bioróżnorodności planety dla następnych pokoleń, o prawa rdzennej ludności do ziemi i o ocalenie ich tradycji.

Inicjatyw na rzecz zmiany: na rzecz równości, zrównoważonego rozwoju, praw zwierząt i ochrony środowiska jest coraz więcej. Wszystkie one, razem z nowymi kierunkami w nauce transformują nieadekwatne już sposoby myślenia i działania w świecie, nie tylko w nauce, ale i na obszarze kultury, religii, gospodarki, ekonomii i polityki.