Udział kobiet w wyborach parlamentarnych 2015
- liczbę kobiet kandydujących w wyborach i jakość ich miejsc na listach;
- mechanizmy przyjęte przez partie w celu promocji kobiet;
- spoty wyborcze;
- programy komitetów pod kątem równości płci;
- liczbę wybranych parlamentarzystek;
- skład nowego rządu;
- wpływ różnych ordynacji, ustaw i mechanizmów na udział i równe szanse kobiet w wyborach.
Publikacja powstała w ramach projektu „Electoral Monitoring. Women’s participation in 2015 parliamentary elections in Poland – monitoring and advocacy”, realizowanego przez Instytut Spraw Publicznych dzięki wsparciu finansowemu Fundacji im. Heinricha Bölla.
Streszczenie
• Udział kobiet w polityce w Polsce stabilnie wzrasta od 1989 roku: obecnie mamy 27% posłanek w Sejmie − najwięcej w historii.
• Jest to skutek działania kwot wyborczych, które wzmocniły pozycję kobiet w polityce. Niektóre partie uzupełniają ten mechanizm wewnętrznymi regulacjami (np. 1 kobieta w pierwszej trójce, 2 kobiety w pierwszej piątce).
• Kwota 35% ma ograniczoną skuteczność, wskazane jest uzupełnienie jej o system „suwakowy’’ (naprzemienność kobiet i mężczyzn na listach), co uniemożliwiałoby „spychanie’’ kobiet na niskie, „niebiorące’’ miejsca.
• W Senacie kobiety stanowią zaledwie 13% wybranych (bez zmian od zeszłej kadencji). To wynik negatywnego wpływu Jednomandatowych Okręgów Wyborczych na równość szans kobiet i mężczyzn. Ordynacja większościowa, wprowadzona również w wyborach do rad gmin, zmniejsza szanse kobiet na wygraną, utrwalając status quo. W 57 okręgach nie kandydowała do Senatu ani jedna kobieta.
• W wyborach 2015 nastąpiła rewolucyjna zmiana w zakresie przywództwa kobiet: aż trzy największe ugrupowania wybrały kobietę na swoją liderkę. Kobieta została premierem po raz drugi z rzędu (i trzeci w historii państwa polskiego).
• Do Sejmu w 2015 roku nie weszło żadne ugrupowanie określające się jako lewicowe. Posłanki, które znalazły się w Sejmie, reprezentują różne warianty poglądów prawicowych. Studia nad fenomenem i właściwościami obecności kobiet wśród polityków prawicy będą stanowić klucz do zrozumienia specyfiki polskiej polityki w latach 2015---2019 (i być może później).
• Dominacja sceny politycznej przez ugrupowania konserwatywne może oznaczać krok w tył w zakresie polityki równościowej i praw kobiet. Ucierpią najprawdopodobniej kwestie równości płci, praw reprodukcyjnych, praw mniejszości. Jednocześnie polityka rodzinna (typu pronatalistycznego) i zapewnienie finansowego wsparcia rodzinom w zależności od liczby dzieci („500 złotych na dziecko’’) stanowi jedno z głównych haseł nowej partii rządzącej, które prawdopodobnie było jednym z najsilniejszych czynników jej sukcesu wyborczego.
