Niemiecki sektor elektroenergetyczny przechodzi przez szereg przekształceń, jednak największy nacisk na zmiany pojawił się dopiero niedawno, po katastrofie w Fukushimie, która zaowocowała polityką transformacji energetycznej zwanej Energiewende.
Fundamentem polityki Energiewende jest przyspieszenie wycofywania się z energetyki jądrowej, które ma przygotować drogę do oparcia największej europejskiej gospodarki na odnawialnych źródłach energii. Leżące u podstaw tej transformacji dążenie do stworzenia gospodarki bez wykorzystania węgla do roku 2050 w znaczący sposób zależy od przyjęcia wiodącej roli w tym procesie przez sektor energetyczny z odnawialnymi źródłami energii.
Rozbudowa mocy wytwórczych
Niemiecki rynek energii elektrycznej aktualnie charakteryzuje się niskimi cenami hurtowymi i spadającym popytem. Obecna sytuacja nie spowoduje rozbudowy mocy wytwórczych opartej na mechanizmach rynkowych. W perspektywie długoterminowej prognozuje się w Niemczech niewielkie zwiększenie zapotrzebowania na energię spowodowane wzrostem zużycia przez większą ilość urządzeń elektrycznych wykorzystywanych do ogrzewania i transportu (kompensowane przez wysiłki na rzecz poprawy efektywności energetycznej). Po stronie podażowej zmniejszają się moce wytwórcze oparte na węglu, a wzrasta udział źródeł gazowych wywołany wyższymi cenami praw do emisji CO2. Ten trend spowoduje zwiększenie mocy źródeł gazowych z obecnych 25 procent do ok. 60 procent i należy oczekiwać rozpoczęcia procesu inwestycyjnego po wycofaniu elektrowni jądrowych ze eksploatacji po roku 2020.
Łączna moc zainstalowana w technologiach opartych na popycie spadnie o 20 procent do roku 2040, podczas gdy nowe inwestycje w takie elektrownie będą przeważnie motywowane kwestiami bezpieczeństwa dostaw energii. Takie elektrownie dostarczają moc na rynek w okresach, gdy źródła odnawialne nie są w stanie pokryć zapotrzebowania. Oczekuje się, że rozbudowa OZE będzie następować zgodnie z polityką transformacji energetycznej do roku 2050 (aby osiągnąć cel wynoszący co najmniej 80 procent udziału w całkowitym zużyciu energii) i będzie realizowana w większości przez energetykę wiatrową.
Przewidywane zmiany zapotrzebowania na energię
Aby móc przewidywać zmiany zapotrzebowania na energię w Niemczech do roku 2040, należy ocenić, czy czynniki zwiększające popyt, tj. rosnąca liczba urządzeń, elektromobilność itp. będą mieć silniejszy wpływ niż czynniki zmniejszające popyt na energię, związane z efektywnością energetyczną. Wykres poniżej przedstawia standardowy scenariusz dla Niemiec przewidywany przez Energy Brainpool w oparciu o dokument “EU Energy trends to 2050” (EC 2013) skorygowany o rzeczywiste historyczne wartości zapotrzebowania na energię.
Wykres: Przewidywane zmiany mocy wytwórczych i zapotrzebowania na energię w Niemczech
Wykres: Przewidywane zmiany mocy wytwórczych i zapotrzebowania na energię w Niemczech
W oparciu o bardziej optymistyczne prognozy dla światowej gospodarki oraz dodatkowe zapotrzebowanie na energię ze strony technologii power-to-heat, power-to-gas, pomp ciepła, itp. oraz faktu, że rosnąca penetracja źródeł odnawialnych zwiększy liczbę godzin, w których energia elektryczna będzie dostępna po bardzo niskich kosztach zmiennych, oczekiwany jest ogólny wzrost zapotrzebowania na energię w Niemczech począwszy od roku 2020. Do tego czasu będzie występować trend spadkowy, ponieważ poprawa efektywności energetycznej jest wciąż znacząca i będzie wpływać na zmniejszenie zapotrzebowania na energię.
Reforma niemieckiego rynku energii elektrycznej
W roku 2015 Niemcy rozpoczęły reformowanie swojego rynku energii. Zamiast tworzenia szerokiego rynku mocy wspierającego jego uczestników, w pierwszej kolejności położono nacisk na reformę samego rynku energii przy zwiększeniu udziału energii ze źródeł odnawialnych, aby umożliwić mu właściwe funkcjonowanie. W lipcu 2015 r. Federalne Ministerstwo Gospodarki i Energii opublikowało „białą księgę” zawierającą 20 działań w trzech różnych kategoriach – silniejsze mechanizmy rynkowe, elastyczne i wydajne wytwarzanie energii oraz dodatkowe bezpieczeństwo.
Tabela: Konkretne działania dla niemieckiego rynku energii opublikowane w białej księdze Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Energii
Wyżej wymienione działania są aktualnie w procesie wdrażania; niektóre z nich zostały już wdrożone.
