Dossier jubileuszowe Heinricha Bölla
Heinrich Böll był krytycznym kronikarzem niemieckiej historii współczesnej drugiej połowy XX wieku. Za powieści i opowiadania otrzymał w 1972 roku literacką nagrodę Nobla. Przez wiele lat był przewodniczącym Międzynarodowego PEN-Klubu.
Stanowcze sprzeciwy Heinricha Bölla wzbogaciły i ukształtowały kulturę polityczną Niemiec. Przez całe swoje życie działał na rzecz prześladowanych kolegów, bojowników o prawa człowieka i więźniów politycznych, nie zważając na ich poglądy polityczne. Jego walka o prawa człowieka na całym świecie przyczyniła się do wzrostu szacunku dla Republiki Federalnej i porozumienia między narodami. Aktywnie uczestniczył także w ruchu pokojowym początku lat osiemdziesiątych, występując przeciwko zagrożeniu wojną atomową.
Za zgodą rodziny Bölla i federalnego zgromadzenia Związku 90/Zieloni, Fundacja przyjęła imię Heinricha Bölla, gdyż ucieleśniał on nad wyraz rzadką jedność politycznej czujności, artystycznej twórczości i moralnej integralności, pozostając wzorem dla przyszłych pokoleń. Odwaga cywilna, motywacja do wtrącania się w sprawy publiczne i konieczność występowania w imię godności i praw człowieka cechowały pisarza Heinricha Bölla. Fundacja czuje się zobowiązana do kontynuowania tej tradycji i przypominania dorobku patrona w setną rocznicę jego urodzin.
Ze śmiercią Heinricha Bölla odszedł od nas jeden z Wielkich literatury niemieckiej. Był niewygodny i wojowniczy, wywoływał oburzenie i budził szacunek. Będzie nam brakowało jego odważnego, zaangażowanego, czujnego i zawsze napominającego głosu.”Prezydent Richard von Weizsäcker, list kondolencyjny do Annemarie Böll
W literaturze – tak jak w życiu publicznym – Böll reprezentował głos przyzwoitości: nieprzekupny, nieugięty, gdy trzeba – przemawiający ostro i donośnie. Przedmiotem jego twórczości literackiej i jego publicznego zaangażowania była godność człowieka.”Ówczesny Przewodniczący SPD Willy Brandt, 1985
Recepcja w Polsce
-
Recenzja "Dziennika irlandzkiego"
Poruszające opowieści o Irlandii, jej atmosferze, mieszkańcach i kulturze. Opisują pobyt autora na Zielonej Wyspie i jego fascynację tym niezwykłym miejscem. To książka, która lepiej przybliży czytelnikom Irlandię niż jakikolwiek przewodnik. -
Opinie o "Zwierzeniach klowna"
"Böll napisał naprawdę dobrą powieść, króra jak widać nie bez powodu jest nazwana jego najlepszym dziełem. Podobał mi się nastrój otaczający tytułowego klowna i jego ironiczne podejście do świata. Styl zasługuje na owacje, bowiem sama narracja (nie wspominając o dialogach) potrafi wprowadzić w lekki napad śmiechu. " -
Recenzja „Utraconej czci Katarzyny Blum”
"Przed wami książka niezwykła. Krótka, choć pełna treści. Niewielka, choć poruszająca poważną tematykę. Napisana 40 lat temu, a teraz jeszcze bardziej aktualna. Pozycja obowiązkowa szczególnie dla początkujących dziennikarzy, którzy mogą nie być świadomi faktu, jaką siłę mają ich słowa." -
O teatralnej adaptacji "Zwierzeń klowna"
"Ten wątek powieści Bölla jest jednym z najostrzejszych w literaturze niemieckiej oskarże ń wielkiej burżuazji zachodnioniemieckiej, która nie wyciągnęła wniosków z wojennej tragedii, której egoizm klasowy i kastowy przesłonił wszystko, co się w świecie zdarzyło , która na wszystkie dośw iadczenia i wstrząsy dziejów odpowiada nacjonalistyczną demagogią."
Böll cieszył się powszechnym szacunkiem. Zawdzięczał to swej zawsze niezależnej i godnej postawie. Jako twórca nie rozgraniczał pomiędzy tym, co estetyczne, a co etyczne. Ten podział dla niego w ogóle nie istniał. Nie pisałby, gdyby nie było to dla niego zobowiązanie moralne."Barbara Surowska, "Literatura na świecie", 1985 nr 12
Bardzo ważną rolę odgrywa wyczulenie pisarza na język, wydobywanie prawdziwego znaczenia słów wydanych „na łaskę pozbawionych sumienia demagogów, taktyków, oportunistów, słów mogących stać się wyrokiem śmierci dla milionów, słów wystrzeliwanych jak pociski z maszyn kształtujących opinie."Adam Krzemiński, "Literatura na świecie", 1973 nr 3
